Geri Dönüşüm, Geri Kazanım Nedir?Geri Dönüşüm : Tüketici tarafından kullanıldıktan sonra kullanım dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılması için çeşitli geri dönüşüm yöntemleri uygulanması bir tanımı olduğu gibi, Yeniden değerlendirilme imkanı olan atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirilerek ikincil hammaddeye dönüştürülmesi ile üretim sürecine tekrar dahil edilmesi de geri dönüşümü tanımlar.
Geri dönüşümün amacı; kaynakların gereksiz kullanımının önlenmesi ve atıkların kaynağında ayrıştırılarak miktarının azaltılmasıdır. Demir, çelik, kağıt, plastik, cam gibi maddelerin geri dönüşümü, geri kazanımı ve tekrar kullanımı, doğal kaynakların tükenmesini önleyecek, bu durum; kullanılan enerjiden büyük ölçüde tasarruf sağlayacaktır. Örneğin kullanılmış kağıdın tekrar kağıt imalatında kullanılması ile hava kirliliği %74-94, su kirliliği %35, su kullanımı %45 azalırken, bir ton atık kağıdın kağıt hamuruna katılmasıyla 8 ağacın kesilmesi önlenebilmektedir.
Geri Kazanım : Geri Dönüşümden farklı olarak Geri Kazanım atıklardan enerji eldesini de kapsamaktadır. Geri kazanım hem katı atık deponi sahalarının gereksiz yere işgal
edilmemesine hem de maddi olarak kazanç sağlamasına olanak vermektedirSağlıklı bir geri dönüşüm ve kazanım sisteminin ilk basamağı bu malzemelerin kaynağında ayırması sureti ile toplanmasıdır. Geri dönüştürülebilir nitelikteki bu atıklar diğer atıklarla karıştığında bu malzemelerden üretilen ikincil malzemeler çok daha düşük kalitede olmakta ve hatta çoğunlukla bu işlemler mümkün olamamaktadır. Bu yüzden geri dönüşüm işleminin en önemli basamağını kaynakta ayrı toplama oluşturmaktadır.
Tekrar Kullanım : Ürünün tüketicinin kullanımının sonrasında her hangi bir fiziksel/kimyasal veya biyolojik işleme tabi tutulmadan tekrar aynı amaç için değerlendirilmesi süreci tekrar kullanım olarak nitelendirilebilir.
Geri Dönüşüm Sisteminin Basamakları
1. Kaynakta ayrı toplanması : Değerlendirilebilir nitelikli atıkların oluştukları kaynakta çöple karışmadan ve kirlenmesine izin verilmeden ayırarak toplanması. Bu şekilde bu tür atıkların diğer çöplerle karışmadan ayrı toplanması geri dönüşüm basamaklarında zamandan tasarruf sağladığı gibi kirlenmesinin önlenmesi ile ayrıca yıkanmasına gerek kalmayacaktır. Buda yeniden yıkanmasına engel olacağından sudan da tasarruf sağlanmış olacaktır.
2. Sınıflama : Bu işlem kaynağında ayrı toplanan malzemelerin cam, metal plastik ve kağıt bazında sınıflara ayrılmasını sağlayacaktır. Bu sınıflama değerlendirilecek çöplerin ayrı ayrı olarak eri dönüşüm tesislerine ulaştırılması sağlanacaktır. Kaynağında sınıflama yapılmadan toplanan çöpler ana çöp alanlarına taşınarak bu bölgelerde ayrıştırılarak yeniden değerlendirilme işletmelerine taşınacaktır. Kaynağında sınıflara ayrılması zaman, nakliye ve işçilikten tasarruf yapılmasını sağlayacaktır.
3. Değerlendirme : Temiz ayrılmış kullanılmış malzemelerin ekonomiğe geri dönüşüm işlemidir. Bu işlemde malzeme kimyasal ve fiziksel olarak değişime uğrayarak yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner.
4. Yeni ürünü ekonomiye kazandırma : Geri dönüştürülen ürünün yeniden kullanıma sunulmasıdır.
Geri Dönüşüm Metotları
Geri dönüştürme metodları her malzeme için farklılık göstermektedir:
Alüminyum:
Atık alüminyum küçük parçacıklar halinde doğranır. Daha sonra bu parçalar büyük ocaklarda eritilerek, dökme alüminyum üretilir. Bu sayede atık alüminyum, saf alüminyum ile neredeyse aynı hale gelir ve üretimde kullanılabilir.
Kağıt:
Kağıt öncelikle kağıt çamurunun hazırlanması için, su içerisinde liflerine ayrılır. Eğer gerekirse içinde lif olmayan yabancı maddeler için temizleme işlemine tutulur. Mürekkep ayırıcı olarak, sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Daha sonra hazır olan kağıt lifleri, geri dönüşmüş kağıt üretiminde kullanılır. Kağıt, insanlığın önemli ihtiyaç maddelerinden biri olup, kağıt sanayinin gelişmesi bir ülkenin sanayi ve kültürel gelişmişlik düzeylerinin belirleyici etmenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Atık kağıt sürekli olarak geri kazanılamaz. Eğer, belirli miktardaki kağıt sürekli olarak geri kazanılırsa, son kullanılma limitlerine çok kısa bir süre içinde ulaşılır. Her geri kazanımda, liflerin boyu kısalır ve liflerin yapışması için yardımcı maddeler ilave edilmeden yeni kağıt üretilemez.
Plastik:
Plastik atıklar öncelikle cinslerine göre ayrılarak geri dönüşüm işlemine tabi tutulur. Cinslerine göre ayrılan geri dönüşebilir plastik atıklar, kırma makinalarında kırılıp küçük parçalara ayrılır. İşletmeler bu parçaları direkt olarak belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde olarak da kullanabilir.
Cam:
Camın bileşimine giren üç grup madde vardır. Bunlar cam haline gelebilen oksitler, eriticiler ve stabilizatörler denilen maddelerdir. Şişe, kavanoz, cam bardak, vazo ve diğer cam atıklar toplama kutularında veya atığın oluştuğu yerlerde ayrı toplanır ve bu atıklar renklerine göre ayrılarak geri dönüşüm tesislerine verilir. Burada atık ve katkı maddelerinden ayrılır. Cam maddeler kırılır ve hammadde karışımına karıştırılarak eritme ocaklarına dökülür. Kırılan cam, beton katkısı ve camasfalt olarak da kullanılmaktadır. Camasfalta %30 civarında geri dönüşmüş cam katılmaktadır. Cam, sonsuz bir döngü içinde geri dönüştürülebilir, yapısında bozulma olmaz.